De gezondheidszorg vraagstukken doen een beroep op ons creatief vermogen

We lezen het overal. Om de zorg toegankelijk, van kwalitatief hoog niveau én betaalbaar te houden moet er iets gebeuren. Nou ja “iets”?! Dat is uiteraard een understatement. Of je nu in een raad van bestuur zit, directeur bent van een grote zorgorganisatie, als zorgverlener dagelijks patiënten ziet of “gewoon” mens bent …van iedereen wordt gevraagd hierover na te denken. Er worden nieuwe én bruikbare oplossingen gevraagd. En laat dát nou net de definitie van creativiteit zijn. Er wordt een beroep gedaan op ons creatief vermogen. En dat start met onze eigen creatieve mindset. Hoe staat het met die van jou?

Door: Carian van der Sman

Test jezelf met deze 4 oefeningen

Ik nodig je uit om de volgende 4 oefeningen te doen. Ik zal daarna toelichten voor welke creatieve mindset en vaardigheden ze staan en hoe dat zit in de dagelijkse praktijk van gezondheidszorg uitdagingen.

  1. Zet 9 stippen in een vierkant op papier, zoals op het plaatje hiernaast / hieronder liggen. Verbind de 9 stippen met maximaal 4 rechte lijnen, zonder je pen van het papier te halen.
  2. Beantwoord de volgende vraag met een fout antwoord: Hoeveel tennisspelers staan er op het tennisveld aan het begin van een partijtje gemengd dubbel?
  3. Teken 42 cirkels op een A4. Zet een timer op 3 minuten. Maak in die 3 minuten zoveel mogelijk objecten of afbeeldingen van die cirkels. Probeer afbeeldingen te bedenken waar anderen niet aan zullen denken.
  4. Speel het spelletje “wie ben ik?” Laat iemand anders een persoon of object bedenken. Probeer er achter te komen wat of wie je bent door het stellen van vragen waar ja of nee op geantwoord kan worden.

    Waarom deze oefeningen? Ik neem je hieronder mee langs de vier oefeningen. Ik benoem daarin acht creatieve mindsets of vaardigheden (rode woorden in de tekst) en nodig je uit om deze in jouw veranderpraktijk in te zetten.

Als het probleem vierkant is, is de oplossing driehoekig

Zoals Einstein ooit zei “we cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them”. Het probleem van de 9 stippen in een vierkant kan niet opgelost worden met denken in vierkanten. De kans is groot dat je eerste pogingen waren om deze puzzel op te lossen met horizontale en verticale lijnen. Terwijl de oplossing zit in het gebruiken van diagonalen (google op nine-dot problem als je er niet uitgekomen bent … en schaam je daar niet voor!)

Dit denken buiten de kaders, “outside the box” is belangrijk ook als het om onze gezondheidszorg uitdagingen gaat. Als we bijvoorbeeld vaststellen dat huisartsen meer tijd voor patiënten nodig hebben, dan moet die oplossing voornamelijk komen van buiten de huisartspraktijk. Uiteraard is er ongetwijfeld binnen de praktijk winst te behalen. Maar de échte oplossing zit niet daar. In creatieve mindset termen hebben we het hier over doorbreken en de grenzen verleggen. Ofwel denk buiten de lijnen van de opgave. 

Ik nodig je uit om bij jouw uitdaging te kijken: waar zit het probleem en hoe ziet dat er uit? En waar zou de oplossing kunnen zitten als ik aanneem dat de oplossing niet binnen de kaders van het probleem zit?

Als het probleem groot is, heb je iets écht anders nodig

Hoe zag jouw foute antwoord eruit op de vraag van het gemengde dubbelspel? Je eerste antwoord was misschien 1, 2, 3, 5? Het kan ook zijn dat je heel stoer 14 of 24 hebt opgeschreven. In ieder geval een getal dat iets of veel verder weg is van het goede getal 4. 

Maar …. je had ook “geel” kunnen antwoorden. Of “Roger Federer”. De naam van een planeet of een fruitsoort…

Als je gevraagd wordt om mee te denken om iets anders te bedenken dan het huidige goede antwoord … omarm je dan écht de uitdaging? Durf je risico te nemen. Ben je echt nieuwsgierig hoe het anders kan? Of blijf je dicht bij wat je gewend bent? Ook hier hoef je je niet voor te schamen. We zijn opgevoed met goede antwoorden geven, altijd beoordeeld op goede resultaten. Daarnaast zijn we erg op onze veiligheid gesteld. Dus heel logisch dat we het moeilijk vinden om met echte foute antwoorden te komen.

Zit jij in de positie om mensen uit te nodigen om mee te denken over oplossingen? Dan nodig ik je uit om deze mensen de ruimte te geven om (op het eerste gezicht) “foute” antwoorden te geven. Zit jij aan tafel om oplossingen te bedenken? Dan geef ik je de tip om eerst het recht op foute antwoorden te claimen 🙂

Bij complexe problemen heb je veel antwoorden nodig om tot originaliteit te komen

De oefening met de 42 cirkels is een oefening om eerst voor kwantiteit te gaan. Produceer en overweeg meerdere alternatieven.

Naast de hoeveelheid alternatieven gaat het hier ook om alternatieven in meerdere categorieën. Als je van de eerste cirkel een tennisbal hebt gemaakt, is de tweede mogelijk een voetbal, de derde een basketbal en de vierde een bowlingbal. Allemaal andere ideeën maar in dezelfde categorie. Het vraagt om flexibiliteit om te switchen naar verschillende oplossingsrichtingen. Dat switchen leidt uiteindelijk naar originele invalshoeken. De originaliteit komt meestal aan het einde, als je de voor de hand liggende richtingen eerst hebt kunnen “dumpen”.

De eerstvolgende keer als je bij elkaar bent rond een zorgvraagstuk. Daag jezelf en de groep uit om met meerdere alternatieven te komen. Dat kan zijn meerdere alternatieven voor de probleemstelling (de vraag anders formuleren) of meerdere antwoorden voor de probleemstelling. En met uitdagen bedoel ik dan … minimaal die 42 antwoorden. Zet ook een timer en spreek af om niet tussentijds te oordelen.

Bij ingewikkelde problemen “moet” je het niet gelijk willen weten

Het spelletje “wie ben ik” vraagt om nieuwsgierigheid. Maar vraagt daarbij ook om tolerant te zijn voor niet weten. Dat kan heel  irritant zijn. Voor de één is dat al bij twee vragen die niet richting een resultaat gaan. Bij een ander pas na twintig vragen. Hoe tolerant ben jij?

Hoe minder tolerant hoe groter de kans dat je dan toch maar voor een antwoord gaat dat niet de juiste is of dat je afhaakt.

Als je bezig bent met een gezondheidsvraagstuk gun jezelf dat je het nog niet weet. Maar houdt de nieuwsgierigheid en het vertrouwen dat er een antwoord komt. Voor de één werkt het om de vraag in gedachte te houden en bij het bureau te hangen en er zo nu en dan over te lezen en met anderen over te praten. Het antwoord kan dan “zomaar” op de fiets of onder de douche komen. Voor anderen werkt het om wel een antwoord te pakken en te gaan uitproberen. Mét de mindset dat het misschien nog niet het juiste antwoord is, maar met het vertrouwen dat door experimenteren het juiste antwoord naar boven komt.

Meer weten?

Doorbreken en grenzen verleggen, uitdagingen omarmen, risico nemen, nieuwsgierig zijn, meerdere alternatieven produceren en overwegen, flexibel zijn, origineel zijn en tolerant zijn voor “niet weten” zijn 8 creatieve vaardigheden. Wil je deze en andere creatieve vaardigheden bewuster inzetten? Zie hieronder meer informatie of neem contact met mij op via carian@impulsor.health.

Misschien ook interessant voor jou: ons implementatiespel om de creatieve mindset in jouw implementatieteam en het plezier en effect van je implementatie te vergroten.

of deze blog over hoe en waarom ik het nummer Amigo van Chef’s Special inzette bij de implementatie van een digitaal platform voor zorgverleners.

20 creatieve denkvaardigheden

De creatieve denkvaardigheden of mindsets die ik in dit artikel met rood heb aangegeven komen uit de creativiteitsliteratuur. De basis is gelegd door Dr. E. Paul Torrence, ook wel  ‘’the father of creativity’’ genoemd. De oefening met de cirkels is ook van Dr. Torrence afkomstig. Uit zijn Torrence Tests for Creative Thinking (TTCT). Mijn mentor en voormalig creativiteits professor Dr. Cyndi Burnett heeft de creatieve denkvaardigheden van Torrence en andere literatuur geweldig op een rij gezet voor leraren, zodat zij deze kunnen integreren in hun onderwijs. Zo zet ik de creatieve denkvaardigheden ook in. Niet als onderwijzer voor de klas, maar in de samenwerkingsverbanden en implementatieteams in de zorg die ik begeleid.

Klik hier voor een introductie en verschillende downloads:

Een Nederlandse vertaling is ook voorhanden:

Wil je meer informatie over Dr. E. Paul Torrence? Lees hier verder: